Tegen de stroom van scrollen en snelheid: Literair Café over 'altijd aanstaan'

In een wereld die nooit lijkt te slapen, waar meldingen onze aandacht opeisen en rust schaars is geworden, zoekt schrijver Youp de Haas naar stilte, of in elk geval naar woorden om die stilte weer te vinden. Dat doet hij tijdens het Literair Café, een middag waarin literatuur en gesprek samenkomen.

“Met het Literair Café proberen we de diepgang te zoeken in de literatuur, door actuele thema’s te benaderen,” vertelt De Haas. “Deze bijeenkomst is de aanzet voor een platform voor liefhebbers van lezen en schrijven.”

Gesprek over onrust en aandacht

Het thema van de eerste editie is de voortdurende onrust van deze tijd: het gevoel van altijd aanstaan. “Door altijd aan te staan, sta je de beleving van de belangrijke dingen in de weg,” zegt hij. “Het avondeten wordt al snel een scrollfestijn, en we moeten overal op reageren. Er is geen tijd meer voor rust en bezinning, waaruit juist de beste ideeën moeten kunnen ontstaan.”

Tijdens het Literair Café deelt een aantal tafelgasten hun werk en inzichten over dit thema. Dichter Alex Panhuizen, bekend van zijn bundel Helemaal prima, brengt de rusteloosheid onder jongeren ter sprake. “Hij zag dat vooral jonge mannen zich door social media laten meevoeren wanneer ze zich in een mindere periode bevinden,” vertelt De Haas. “Ze komen niet meer uit de onrust van de filmpjes en gefabriceerde ideeën, waardoor ze in een neerwaartse spiraal terechtkomen.” Ook Ralph van der Ven schuift aan, rechtsfilosoof met kennis van literatuur en filmgeschiedenis. “Hij kan ons meer kan vertellen over rusteloosheid in de cultuur.”

“Het avondeten wordt al snel een scrollfestijn, en we moeten overal op reageren. Er is geen tijd meer voor rust en bezinning, waaruit juist de beste ideeën moeten kunnen ontstaan.”

Niet debatteren, maar luisteren

De Haas benadrukt dat het Literair Café geen debat moet worden, maar een open gesprek. “Bij een debat gaat het om het overtuigen van de ander van je eigen punt,” zegt hij. “Wij willen juist luisteren. Zo nemen we literatuur het beste tot ons, maar ook de inzichten van de buurman.” Hij noemt digitalisering “een bedreiging van jewelste”. “Met elkaar appen lijkt onschuldig, net als het scrollen door filmpjes op TikTok en Instagram,” zegt hij. “Maar het is al bewezen dat de aandachtspanne van intensieve gebruikers lager is dan die van mensen die een boek lezen. Bovendien weet men vaak niet meer wat men online gezien heeft, waardoor er niks van geleerd wordt, en veel tijd verloren is gegaan.”

Volgens hem zorgt die afname van aandacht ook voor iets groters: “verharding, omdat we steeds minder in staat zijn om een langer, inhoudelijk gesprek met elkaar te voeren.”

Een middag vol inzichten

Tijdens het Literair Café wil De Haas juist ruimte scheppen voor dat langere gesprek, waarin aandacht weer de tijd krijgt. “Door dit gesprek ten overstaan van het publiek te voeren, proberen we het belang van het onderwerp te vergroten,” zegt hij. Het Literair Café is op zondag 9 november van 14.30 tot 17.30 uur in Bibliotheek Mijdrecht.

CultuurMaatschappijMijdrechtliterair café